Çehov’un Silahı Nedir?

Çehov’un silahı ya da bir başka deyişle Çehov’un tüfeği sinema sanatındaki en ilginç terimlerden biridir. Adının Rus yazar Anton Çehov’dan geldiğini tahmin etmek çok zor olmasa gerek. Ancak tam olarak Çehov’un silahı nedir? Ne gibi durumlarda kullanılır? Tüm bunları sizler için derledik.

Her insan hayatının bir bölümünde en az bir kere şu sözü duymuştur:

“Duvarda asılı silah oyunun sonunda mutlaka patlar”

Anton Çehov
- Advertisement -

Bu cümle Anton Çehov‘un Fransız roman yazarı Guy de Maupassant ile hikayecilik üzerine yaptığı bir tartışma sırasında söylediği en can alıcı cümlelerden biri. Rus yazar bu tanımla birlikte öyküde yer alan ayrıntıların önemine ve öyküde bir işlev üstlenmesine vurgu yapar. İşte Çehov’un silahı ya da Çehov’un tüfeği terimini bu cümleden ortaya çıkmıştır.

Söz konusu ilke ilk olarak ortaya çıktığından bu yana çok sayıda hikaye anlatıcı tarafından sayısız kez etkili bir anlatı aracı olarak kullanıldı. Bir o kadarında da aksi bir tepki olarak hikayelerde kendisine yer buldu. Gelelim detaylara…

Çehov’un Silahı ya da Çehov’un Tüfeği Nedir?

Anton Chekhov
Anton Çehov

Çehov’un silahı ilkesi kısa bir tarifle bir hikayede ya da filmde bulunan her unsurun bir işlevi olması ve önem arz etmeyen tüm öğelerin anlatıdan çıkarılması gerektiğini anlatan bir prensibi tanımlar.

İlkenin adından silah ya da tüfek geçtiği için hikaye uygulamalarında illa ki bir silah ya da tüfek olmak zorunda değil. Tabii ki bu ilkeyi bire bir uygulayan eserler de mevcut. Prensibin en önemli noktası hikayeye gereksiz bir unsur katmamaktır. Bu unsurun ilginç olmasına gerek yok.

Örneğin yakın dönem filmlerinden Netflix yapımı A Quiet Place (2018) filmindeki çiviyle bu ilkeyi sizler için daha anlaşılır kılabiliriz. Filmin bir bölümünde bodrum katına inen merdivende bir çivinin çıktığını görürüz. Çivinin çıkması Çehov’un silahı ilkesi için bir ön hazırlıktır bir bakıma. Filmin kilit sahnesinde ise yerinden çıkan çivinin karakterin ayağına battığını görürüz. Yani o basit çivi sahnesi, aslında gereksiz değildir. Anlatı içinde önemli bir yere sahiptir.

A Quiet Place © Paramount Pictures, Platinum Dunes, Sunday Night
A Quiet Place © Paramount Pictures, Platinum Dunes, Sunday Night

Çehov’un Silahı yalnızca tek bir filmin içinde başlayıp biten olay akışları dışında da gerçekleşebilir. Örneğin Quentin Tarantino‘nun Reservoir Dogs (1992) ve Kill Bill (2003) filmleri arasında yapılan bir gönderme olabilir. Çizmenin içine saklanmış bıçak buna örnektir. Kill Bill‘de The Bride çizmesinden o bıçağı çıkarırken, nereden çıktığı anlaşılamazken aslında o bıçağın orada bulunuyor oluşunun bir amacı var. O amaç Reservoir Dogs‘a yapılacak göndermedir.

- Advertisement -

Çehov’un Silahı Örnekleri

Animasyondan gerilime, bilim kurgu filmlerinden popüler kültür dizilerine kadar pek çok alanda bu ilkeye örnek verebiliriz.

İlk örneğimiz Christopher Nolan‘ın Batman Begins (2005) filminden. Filmde Ra’s Al Ghul karakteri özelinde filmin ilk yarısında anlatılan her şey ikinci yarısında anlam kazanır.

Kült film 1997 yapımı The Fifth Element‘te Corbin Dallas karakterinin kibrit kutusu ilk sahnede neredeyse boştur. Ancak kutuda kalan son kibrit filmin sonunda hayat kurtaracaktır.

The Fifth Element © Columbia Pictures, Gaumont, Pinewood Studios
The Fifth Element © Columbia Pictures, Gaumont, Pinewood Studios

James Bond filmlerinin girişinde, Q karakterinin Bond’a verdiği tüm aygıtlar aslında Çehov’un silahı örneğidir. Bu aygıtlar hikayenin bir noktasında önem kazanır. Örneğin Q parmak iziyle çalışan bir silah gösterirse, biliriz ki ilerde başka biri silahı ateşlemeye çalışacak ancak başarılı olamayacaktır. Size ilginç bir bilgi daha bugüne kadar Q’nun bahsettiği ama filmde kullanılmayan hiçbir araç olmadı.

Yönetmen Edgar Wright‘ın Shaun of the Dead (2004) ve Hot Fuzz (2007) gibi filmleri de bu ilke için harika bir örnek olabilir. Her iki filmin ilk yarılarında görülen çoğu şey, ikinci kısımda hikaye örgüsünde önem kazanır.

Popüler kültürden devam edelim. Iron Man (2008) filminde Tony Stark kalbini şarapnelden korumak için Ark Reaktörü adı verilen bir cihaz üretir. Daha sonra Pepper Potts’tan güncellediği cihazı takmasını ister ve ondan eski biri atmasını talep eder. Ancak Pepper eski cihazı camla kaplayıp geri verir. Camdaki reaktör ilerleyen bölümde, Tony’nin göğsünden çıkarılan yeni reaktörün ardından büyük önem kazanır.

- Advertisement -

Harry Potter serisinin altıncı filmi olan Harry Potter and the Deathly Hallows: Part 1 (2010) filminde, bir önceki filmde ölen Albus Dumbledore’un Harry, Ron ve Hermonie’ye bıraktığı tüm hediyeler Çehov’un silahı ilkesine örnek gösterilebilir. Çünkü tüm hediyeler filmin ilerleyen kısımlarında kritik durumlarda kullanılacaktır.

Breaking Bad © High Bridge Productions, Gran Via Productions, Sony Pictures Television
Breaking Bad © High Bridge Productions, Gran Via Productions, Sony Pictures Television

Bir de dizi örneği verebiliriz. Breaking Bad‘de Hector Salamanca ikinci sezonda önemsiz bir karakter olarak ortaya çıkar. Ama dördüncü sezona gelindiğinde Salamanca’nın, Gus Fring’in baş düşmanı olduğunu öğreniriz. Sonucunda Salamanca, Walter’ın Gus’a karşı kozu haline gelir.

Çehov’un silahı ya da Çehov’un tüfeği prensibine sayısız örnek gösterilebilir. Zira birçok hikaye anlatıcı, hikayesini güçlendirmek ve heyecanı yüksek tutmak amacıyla bu ilkeye başvurmayı tercih eder. Sizin de dikkatinizi çeken örnekler olursa, aşağıdaki kısımdan yorum olarak yazmayı unutmayın.

Daha fazlası: