back to top

Sinemanın Baş Döndüren Büyüsü: Vertigo Efekti

Vertigo efekti adını aynı isimli 1958 yapımı Alfred Hitchcock filminden alan özel bir kamera tekniğidir.

Dolly zoom, Hitchcock efekti olarak da bilinen kamera hilesi, ilk kullanıldığı günden bu yana sinema filmlerinde sıklıkla başvurulan bir anlatı yöntemidir. Genellikle baş dönmesi, yükseklik korkusu ve endişe içeren sahnelerde kullanılan bu efekt, izleyiciyi hikayenin duygu durumuna sokmakta, filmin içine çekmekte oldukça etkili bir yöntemdir.

Vertigo Efekti Nedir?

Vertigo Efekti
Vertigo (1958) © Paramount Pictures

Teknik bir anlatımla Vertigo efekti, kameranın ileri veya geri hareketi sırasında, ters ve eşit oranda optik zoom (yakınlaştırma) yapılarak kadrajda bulunan konu büyüklüğünün sabit tutulmasıdır.

Efekt konunun merkezini kameranın kadrajı içinde sabit tutarken, diğer objeleri yani konunun önü, arkası ve yanındaki nesneleri hızlı odak değişimiyle hareketli hale getirir. Görsel algıyı bozan teknik, seyircide farklı duygular uyandırır.

İlk olarak Alfred Hitchcock‘un aynı adlı Vertigo (1958) filminde James Stewart‘un canlandırdığı John Scottie Ferguson karakterinin yükseklik nedeniyle baş dönmesi yaşadığını göstermek amacıyla kullanılmıştır.

“Aşırı içkili olduğum bir gece her şeyin benden uzaklaştığı bir hisse kapılmıştım. Vertigo filminin çekimleri sırasında Rebecca karakterinin de içinde bulunduğu durumu bu his ile anlatmak istedim. Görüntü yönetmeniyle yaptığım uzunca denemelerin sonucunda dolly ile optik kaydırma yaparak bu hissi görselleştirebileceğimizi anladık.”

Alfred Hitchcock

Yönetmenler bazı durumlarda ise efekti hikayede bir kırılmayı ya da alışılmadık durumları anlatırken tercih edebiliyor.

Quentin Tarantino ise 1994 yapımı Pulp Fiction filminde Uma Thurman‘ın canlandırdığı Mia karakterinin aşırı doz uyuşturucu aldığı sahnede karakterin bilinç kaybı yaşadığı anın hissiyatını verebilmek için kullanmıştır.

Vertigo Efekti (Dolly Zoom) Nasıl Yapılır?

Tekniği uygulayabilmek, efekti verimli şekilde kullanabilmek için iki temel ekipmana ihtiyaç duyulur: Dolly ya da şaryo ve zoom yapabilen bir kamera lensi.

Vertigo Efekti

İstenilen etkiyi oluşturabilmek için kamera dolly üzerinde ileri ya da geri doğru hareket ederken, kameranın lensiyle aynı orantıda ters zoom (dolly ileri doğruysa zoom out, geriye doğruysa zoom in) yapılır.

Daha fazlası: